Lambdaistanbul Cinsel Şiddete Karşı Politika Belgesi

Lambdaistanbul örgütünde gerçekleşen bir taciz olayı sonrasında, benzer olayların yaşanmasını önlemek ve yaşanması durumunda nasıl bir yol izleyeceğimizi belirlemek amacıyla; gönüllülere ve üyelere aktarılabilecek, cinsel şiddete karşı bir politika belgesi oluşturmaya karar verdik. Lambda bünyesindeki cinsel şiddetle mücadele komisyonumuz bu belgeyi uygulayacaktır.

Bu politika belgesi, gelen öneri ve eleştiriler doğrultusunda gönüllülerin ortak kararıyla değiştirilmeye ve geliştirilmeye açıktır.

Amaç: Bu politika belgesinin amacı, Lambdaistanbul’da cinsel şiddetin yaşanmadığı bir örgütlenme ortamı yaratmayı sağlamak, ancak yine de örgütte bu tür olaylar yaşandığında hayatta kalanın bunu ifade etmesinin önünü açmak ve buna dair etkin bir süreç işletmektir. Bu çalışma bağlamında cinsel şiddet kavramı ve türleri üzerinde çeşitli kaynaklardan yararlanarak ve tartışmalar yaparak 

a) hayatta kalan için yapılabilecekleri belirlerken derhal güvenli bir alan oluşturmayı ve 

b) yaşanabilecek şiddet vakaları karşısında nasıl bir yol izleyeceğimize ilişkin ilkeler belirlemeyi hedefliyoruz. Bu çerçevede öncelikle hayatta kalanın ihtiyaçlarını tam olarak anlamaya yönelik olarak onarıcı adalet yöntemiyle bulunacak çözümlere, hayatta kalanın yanı sıra yakınları, ve cinsel şiddet uyguladığı beyan edilen kişi ile onun yakınlarını da sürece dahil ederek ulaşmayı hedefliyoruz.

Tanımlar: Genel olarak şiddet ve bunun bir biçimi olarak cinsel şiddet, hayatta kalanları çok çeşitli biçimlerde olumsuz etkileyebilen, ve bazı durumlarda da suç teşkil eden bir hak ihlalidir. LGBTİ+ hareketi içinde gerek şiddet vakasını yaşana hayatta kalanların gerekse örgütlenmelerin, nasıl bir şiddetle mücadele süreci işletmek gerektiğini tam olarak bilmemesinden kaynaklı yanlış hamleler yapabiliyor ve çoğu zaman hızlı davranamıyoruz. Örgüt içerisinde yaşanan şiddet, ister örgüt üyesi ya da gönüllüsü bireyler arasında olsun, ister sadece etkinliğe katılanlar arasında olsun, kişilerin yaşamlarını fazlasıyla etkileyebiliyor. Örgütler, kişilerin kendilerini güvende hissedeceği yerler olmalı; ancak şiddet olayları yaşandıkça kişilerin güven duygusu temelden sarsılabiliyor. Bütün bu nedenlerle bu politika belgesinde bazı tanımlar yapma gereği duyduk.

Cinsel Taciz: Cinsel taciz kişiyle vücut teması bulunmadan yapılan ve rızaya dayalı olmayan, cinsel içerikli söz, tavır veya diğer davranış biçimlerini içerir. Olayın gerçekleştiği ortama ve “bağlam”a göre, ısrarla tekrarlanan eylemler ya da bir tek eylem cinsel taciz olarak değerlendirilebilir. “Süreklilik” ön koşul değildir.Bu listeyle sınırlı olmamakla birlikte, aşağıdaki örnekler belirtilen cinsel taciz türlerini oluşturabilir:

Tehdit, şantaj ya da hakaret unsuru taşımayan, ancak rahatsız edici, istenmeyen ortamları yaratan hareketler. Örneğin, laf atmak, cinsel içerikli şaka yapmak ve iltifatlarda bulunmak ya da argo sözcükler kullanmak, flört etmek için olağanın ötesinde ısrarcı davranışlarda bulunmak, pornografik materyal ile rahatsız etmek, kişinin rahatsız olduğunu belirttiği halde cinsel yaşamıyla ilgili sorular sormak, dedikodu üretmek veya kişinin rızası olmadan cinsel hayatıyla ilgili bilgi, yazışma ya da fotoğraf, vb. malzemeyi başkalarıyla paylaşmak. Bu taciz eylemleri dijital ortamda da gerçekleşebilir. Yukarıdaki taciz örneklerinin, uyarılara rağmen sürekli yapılması halinde sürekli taciz söz konusu olur. Tehdit, şantaj ya da hakaret ve benzeri fiillerle ortaya çıkan ve kişinin davranışlarını kontrol etmeye yönelik hareketler. Bunlar, kişinin mesleki ya da toplumsal konumunu suistimal etmesiyle ilgili olabileceği gibi, eşit statüde olanlar arasında da gerçekleşebilir.

Cinsel Saldırı: Cinsel saldırı, rızaya dayalı olmayan cinsel davranışlarla bir kimsenin vücut dokunulmazlığının ihlal edilmesidir. Cinsel saldırı, sarılmak, ellemek, okşamak, dokunmak ya da vücuda cinsel organ veya bir cisim sokmak şeklinde gerçekleşebilir. Gerçekleşmemiş olsa bile, bu eylemlere teşebbüs de cinsel saldırı olarak değerlendirilir.

Misilleme: Bir kişi, kendisine yapılan cinsel veya duygusal amaçlı girişim ve teklifleri reddettiğinde ya da tacize uğradığını düşünerek şikâyet etme yoluna gitmek istediğinde/gittiğinde; hayatta kalanın iş veya eğitim yaşamının örtülü olarak veya açıkça, fail tarafından intikam amacıyla zorlaştırılması da bir taciz türü olarak değerlendirilir.

Onarıcı Adalet: Onarıcı adalet, hayatta kalanın ihtiyaçlarını tam olarak anlamaya yöneliktir. Hayatta kalanın yanı sıra yakınlarını ve cinsel şiddet uyguladığı beyan edilen kişi ve onun yakınlarını da sürece dahil ederek konuya çözüm bulmayı hedefler. Bu tür çözüm yolları, durumun özelliğine göre örgüt tarafından şikâyetçiye tavsiye edilebilir. Ancak onarıcı adalet, hukuksal başvuru yollarına alternatif ya da bu yollara başvurmanın önkoşulu olmayıp, örgüt içi bir çözüm yoludur. Onarıcı adalet, kesinlikle arabuluculuk veya uzlaştırma demek değildir.

Kapsam: Belgede yer alan hükümler, tüm Lambda üye ya da gönüllüleri ve katılımcıları için geçerlidir. Öncelikle Lambdaistanbul içerisinde yaşanan olayları, ve ayrıca daha geniş şekilde Lambda üye, gönüllü ve katılımcılarının dahil olduğu bütün durum ve olayları kapsar.Bu politika belgesiyle Lambdaistanbul olarak yukarıdaki kapsam dahilindeki tüm cinsel şiddet vakalarının değerlendirilmesinde, sürecin düzgün işletilmesinde ve hayatta kalanla ilgili güçlendirici tedbirler alınmasında aktif rol oynamayı taahhüt ediyoruz.

İlkeler: Hayatta kalan merkezli olmak; hayatta kalan kişinin beyanını dikkate almak, sonrasında da ona destek sağlamak anlamına geliyor. Güveni zedelenmiş olabilecek hayatta kalana yıpratıcı sorgulamalar yapmamak ve rahat hissetmesini sağlamak en temel ilkelerimizden. Delile gerek duymadan yaşadığı durumu anlatabilmesi için gerekli olan güvenli ortamı sağlayacak ve gönüllüler olarak ona destek olacağız.Önceliğimiz her zaman hayatta kalanın ihtiyaçları olacak: Vakayı aktarma şekli hayatta kalanın taleplerine göre belirlenecek. Süreç boyunca hayatta kalanın fiziksel ve ruhsal sağlığına dikkat edeceğiz, ihtiyaç duyduğu destek ağlarını sağlamak konusunda öncelikle hayatta kalanın taleplerini gözeteceğiz. Hayatta kalan istediği takdirde suç duyurusunda bulunabilmesi için Lambda gönüllüleri olarak ona mümkün olduğunca destek vereceğiz.Hayatta kalan, kendi güvenliği nedeniyle süreç sırasında failin uzaklaştırılmasını talep ederse bu talebe uyulacaktır.Süreç sonunda yaşanan şiddet olayını ve faille işletilen süreci açıklayan bir ifşa metnini kamusal alanda paylaşmak konusunda hayatta kalanın talebini göz önüne alacağız.

Gizlilik: Şiddet vakalarını ele alırken tüm aşamalarda başvuru sahibi ve şikâyet edilen kişilerin (hayatta kalan-fail) özel hayatlarının gizliliği ilkesine uygun davranacağız. Aynı zamanda her vakayı örgüt içerisinde gizli tutacak ve hayatta kalanın rızası kadar dışarıya aktaracağız. Gizlilik ilkesi, özellikle cinsel şiddet iddialarının, ihtilaf halindeki kişilerin özel yaşamlarıyla ilgili ayrıntıların Lambdaistanbul dışına taşınmadan çözüme kavuşturulabilmesi açısından da önem taşıyor.

Şiddetsiz iletişim ilkesi: Hayatta kalan ve faille kuracağımız iletişimi önemsiyoruz. İşleteceğimiz süreç boyunca, Lambdaistanbul’un var olan şiddetsizlik ilkesi çerçevesinde hareket edeceğiz. Kişilerin olay dışı hayatlarını konuşmak ya da her iki tarafa yönelik incitici cümleler kurmaktan ve heteroseksist, cis-merkezci (cis-centric) söylemlerden kaçınan ve hiçbir şekilde küçümsemeyen bir dili tercih edeceğiz.

Eşitlik İlkesi: Şiddet vakalarında, örgüt içerisinden olup olmamalarına bakmadan kimseye farklı muamele uygulamayacak, herkesi bu politika belgesinde yazan ilkelere göre eşit düzlemde değerlendireceğiz.Hayatta kalan ve fail Lambda’ya başvurudan sonra eşit olarak süreci bilme hakkına sahip olacak. Ancak eşitlik ilkesi, hayatta kalan merkezli olma ilkesinin istisnası değildir.

Orantılılık: Şiddet vakalarında, faile hem yaptığı şiddet eyleminin niteliğine göre hem de hayatta kalanın üzerinde bıraktığı etkiye göre yaptırım uygulayacağız. Dolayısıyla, her şiddet vakasını tek tek değerlendirip, sadece failin eylemi üzerinden olayları incelemek yerine, hayatta kalanın beyanı dahilinde onu nasıl etkilediğini de baz alarak gerekli adımları atacağız.

Delillendirme: Şiddet vakaları, kanıtlanması zor olaylar olabiliyor. Dolayısıyla bu belge kapsamında, hayatta kalanın beyanı esastır. Eğer delil sunulacaksa bunu yapacak kişi faildir. Fail, şiddet beyanına karşı çıkıyor ve aksini beyan ediyorsa ondan bu iddiasını kanıtlamasını bekliyoruz. Bu belgeyle getirdiğimiz önleme mekanizmaları, açık kanıtların olmadığı durumlarda da şiddetin doğasına, olayın bağlamına ve kişilere dair daha bütünsel bir akıl yürütmeyle olayın niteliğini anlamaya yönelik işletilecek.Not: Fail ya da hayatta kalan, yaptırıma karar verecek komisyonun bir üyesiyse, bu kişi(ler) bu vakaya özgü olmak üzere komisyonun karar sürecine katılmayacak.

Lambdaistanbul LGBTİ Dayanışma Derneği

Yararlanılan Kaynaklar:*

Ankara Üniversitesi Cinsel Tacize ve Cinsel Saldırıya Karşı Politika Belgesi

Pembe Hayat Derneği Taciz Politika Belgesi 

Lambdaistanbul’un Kamusal Özrü ve Cinsel Şiddetle Mücadele Politika Metni